Stratosfer, Dünya’nın atmosferinin ikinci katmanı olup 50 kilometre kadar yükseğe uzanır. Nispeten sakin bir ortam olsa da, bizim yaşadığımız troposferden gelen hafif sesleri duymak orada mümkün olabilir. Lakin tespit edilen tüm seslerin bizden gelmediği de bir gerçek.
Bilim insanları, pasif güneş gücü sayesinde uçan sıcak hava balonlarına bağlı mikrobarometreleri kullanarak sesleri izlemeyi başardı. Bu aletler küçük basınç değişikliklerini ölçebiliyor. Birinci olarak volkanları izlemek için tasarlanan bu aletler, artık insan kulağının algılayamadığı sesleri tespit etmek için kullanılabiliyor.
Stratosferik seslerin kaynakları, şimşek fırtınaları ve okyanus dalgaları ortasındaki çarpışmalar üzere doğal olaylara kadar izlenebilir. Rüzgar türbinleri yahut patlamalar üzere insan faaliyetleri de tespit edilebilir. Daha da farklı olanıysa, şu anda açıklaması olmayan bir ses.
Kaynağı bulunamayan gizemli ses
Sandia Ulusal Laboratuvarları’nda araştırma yapan Daniel Bowman, stratosferde kimi uçuşlarda saatte birkaç sefer meydana gelen gizemli alçak frekanslı ses sinyallerinin bulunduğunu, fakat bunların kaynağının büsbütün bilinmediğini söyledi. Öbür bir deyişle, stratosferde gizemli bir ses duyuluyor ve şu an için bu sesin kaynağını bilen yok.
Bu araştırmanın değişik olmasının sebebi, stratosfer hakkında gizemli bir şey keşfedilmesi ve bunun epeyce kolay bir düzenek kullanılarak yapılması. Balonlar, hayli ucuza mal oluyor ve yüzlerce kilometre seyahat edebildikleri için ulaşılması sıkıntı yerlere iniş yapabiliyorlar.
Bu balonlar aslında siyahlaştırılmak için kömür tozu kullanılmış dev plastik torbalar. Boya satan dükkanlardan aldığımız plastik branda, kargo bandı ve piroteknik gereç satan dükkanlardan alınan kömür tozu kullanılarak yapılıyor. Siyah balonlara güneş ışığı vurduğunda içindeki havanın ısınmasıyla yükselmeye başlıyor. Güneş gücü, balonları yüzeyden 20 km kadar yükseğe çıkarabiliyor. Değişik olan yanıysa bu balonların her birinin 50 dolar civarında bir maliyetle inşa edilebiliyor olması.
Peki stratosferin araştırılması bu kadar kıymetli mi? Evet, bu araştırmaların yapılması çok değerli. Burada, Güneş’ten gelen en tehlikeli ultraviyole ışınlardan Dünya’daki hayatı koruyan ozon katmanı bulunuyor. Beşerler, ozon katmanının ötesindeki atmosferin bu kısmını da etkiliyor ve insan kaynaklı sera gazları yüzünden stratosfer küçülüyor. Atmosferde kızıl ötesi ışınları absorbe edebilen gaz bileşimlerine sera gazı diyebiliriz. Bilhassa Sanayi İhtilali sonrası insan kaynaklı, yani antropojen sera gazı emisyonlarında kıymetli bir artış meydana geldi. Sera gazlarının atmosferdeki ısıyı hapsettiğini biliyoruz. Bu yüzden, sera gazları atmosferdeki sıcaklığı artırıyor, bu tesirle de global ısınmaya ve münasebetiyle iklim değişikliğine neden oluyor.