Böcekler uyur mu? Bu sorunun kolay yanıtı olsa da, durum göründüğünden çok daha karmaşık…

Böcekler uyur mu? Bu sorunun en kısa cevabı evettir, ancak tüm böcekler aynı şekilde uyumaz.

Aslında yola, Britannica’da yapılan uyku tanımı ile çıkabiliriz: “Fizyolojide karmaşık ve öngörülebilir değişikliklerin eşlik ettiği, dış uyaranlara karşı normal, tersine çevrilebilir, tekrarlayan azalmış tepki verme durumu…“

Böceklerde uyku durumu ilk olarak, Popular Science tarafından, 2000 yılında meyve sinekleri üzerinde yapılan araştırmalarla dikkat odağı oldu. İki ayrı araştırma grubu, bazı uyuyan sinekleri korkutmanın uyanık sineklerden daha zor olduğunu keşfettiler.

Bu durum, hamamböceği, peygamberdevesi ve arılar gibi uyuklayan böcekler için de geçerli. Bu böcekler uyurken yerçekimi ile düşer ve artan uyarılma eşiğine sahiptir. Sevimli sayılabilecek bir şekilde hamamböcekleri, uyurken hassas duyu organlarını korumanın bir yolu olarak uyku sırasında antenlerini içeri doğru katlar.

Böceklerin merkezi bir sinir sistemi bulunur ve bu sistem, uyuyan organizmalar için kilit bir özelliktir. Ayrıca böcekler bir uyku ve uyanıklık düzeni ile bir sirkadiyen ritim sergiliyor, ancak bu düzenin yapısı türe bağlı olarak değişiyor.

Dahili bir sirkadiyen düzenin varlığı ilk olarak hamamböceği Leucophaea maderae‘de keşfedildi. Bu düzenin hücresel kökenleri, daha sona, araştırmacılar beynin belirli bir bölümünü farklı bir uyku-uyanıklık döngüsüne eğitilmiş farklı bir hamamböceğinden naklederek bir hamamböceğinin sirkadiyen ritmini değiştirebilene kadar takip edildi.

Bal arıları gibi yiyecek arayan türlerin sirkadiyen ritimleri, gündüzleri meşgul olmaları ve geceleri dinlenmeleri eğilimi dikkat çekici. Dinlenme sırasında bal arıları daha az hareket eder, kas tonusu azalır, tepki eşiği yükselir, vücut ısısı düşer. Ve bunlar tıpkı memelilerde ve kuşlarda olduğu gibi uykunun dört temel özelliğini temsil ediyor.

Meyve sineklerinin, yoksunluğun daha fazla uyku ihtiyacına yol açtığı “uyku geri tepmesi” adı verilen bir özellik sergilediği de biliniyor. Araştırmalar, uykusuz sineklerin, iyi dinlenmiş arkadaşlarına göre daha fazla uyuduklarını buldu.

Uykunun yokluğunu kanıtlamak karmaşık bir iştir, ancak uykunun henüz kanıtlanmadığı böcekler de vardır. Örneğin, kelebeklerin dinlendikleri biliniyor. Ancak Oregon Eyalet Üniversitesi’nde biyolog olan Katy Prudic, National Geographic’e “uyuyup uyumadıklarını bilmiyoruz” diyor.

Bildiğimiz şey, kelebeklerin çok soğuk havalarda hareket etmeyi bırakan birkaç böcekten biri olduğudur ve bu, uykudan farklı olarak uyuşukluk olarak bilinen koruyucu bir durumdur. Böcekler ayrıca kıştan kurtulmanın bir yolu olarak kış uykusuna yatar, bu, uğur böceği türlerinde görülen bir şeydir.

Kaynak:  Chip