Casus Yazılım Nedir, Ne Yapar, Nasıl Tespit Edilir?

Neredeyse bilgisayar var olduğu günden beri virüs var ve bir şekilde onunla mücadele etmeye alıştık. Bilinen kötü amaçlı yazılımları da yine bir şekilde tespit edebilir hale geldik. Şimdi çok daha kötü amaçlı bir yazılım diyebileceğimiz casus yazılımlar çıktı. Casus yazılım da bir tür kötü amaçlı yazılımdır ama bu illetin yaptıklarını duyunca, arka planda sessiz sakin bir şeyler yapmaya çalışan kötü amaçlı yazılımlara üzüleceksiniz.

Casus yazılım bilgisayar, telefon, tablet gibi tüm cihazlara sızabilir. Üstelik çoğu zaman bu sızmayı kendi elimize onaylayarak yaparız. Casus yazılım cihazınıza sızdığı zaman aklınıza gelen – gelmeyen her şeyinize ulaşabilir ve maalesef çoğu zaman başınıza bir bela gelene kadar fark etmezsiniz. Gelin dijital belamız casus yazılım nedir, ne yapar, nasıl tespit edilirbiraz daha yakından inceleyelim.

Casus yazılım nedir?

Casus yazılım; bilgisayar, tablet, akıllı telefon gibi cihazlara kullanıcıların haberi olmadan sızan, kullanıcının izni olmadan verilerini toplayan ve topladığı verileri üçüncü taraflara satan bir tür kötü amaçlı yazılımdır. Casus yazılımlar, günümüz dünyasının en büyük siber tehlikelerinden biri olarak kabul ediliyor.

Casus yazılım bir virüs değildir. Virüsler cihaz içinde yayılmaya çalışır, casus yazılımın ise cihaza bir kez girmesi yeterlidir. Pek çok kötü amaçlı yazılımdan farklı olarak casus yazılımlar, kullanıcıların çok daha gizli ve önemli verilerine erişebilir. Bu tür önemli verilerin çalınması demek, kullanıcıların yalnızca dijital hayatında değil gerçek hayatında da sorunlar yaşaması demektir.

Casus yazılım ne yapar?

Casus yazılım çoğu zaman paket yazılımlar içerisinde gizli olarak gelir. Kullanıcı, yazılım yükleme onayı verirken fark etmeden casus yazılımı da onaylar. Asla okumadığımız ve hemen onayladığımız kullanıcı sözleşmelerinde yer alan tek bir madde ile casus yazılımın yüklenmesine onay verebilirsiniz.

Casus yazılımın çalışma prensibi üç temel adımdan oluşur; sızma, veri toplama ve verileri gönderme. Cihazınıza bir şekilde sızan casus yazılım, ekran görüntülerine kadar tüm verilerinizi toplar ve daha sonra bu verileri yazılımın sahibine gönderir. O da artık neler yapar kim bilir. Casus yazılımın ulaşabildiği verilerden bazıları şunlardır;

• Oturum açma bilgileri
• Kullanıcı adları ve parolalar
• PIN kodları
• Kredi ve banka kartı numaraları
• Klavye vuruşları
• Tarama alışkanlıkları
• E-posta adresleri
• Uçtan uca şifrelenmiş mesajlar
• Ekran görüntüleri

Casus yazılım türleri:

• Bir yazılım paketi içinde gizlenerek cihazınıza sızan ‘Truva atı’ casus yazılımı
• Verilerinizi reklamverenlere satan ve aldatıcı reklamlar gösteren ‘Adware’ casus yazılım
• İnternet siteleri üzerinden sızan ve online alışkanlıklarınızı takip eden ‘Tarama-izleme’ casus yazılımı
• Ekran görüntülerini, klavye vuruşlarını, ziyaret edilen internet sitelerini ve kayıtlı e-postaları izleyen ‘Keylogger’ casus yazılımı

Casus yazılım türlerini genel olarak bu dört temel kategoriye ayırmak mümkün. Ancak bir casus yazılım bu türlerden çok daha karmaşık olabilir. Bu türlerden hiçbirine ait olmayan casus yazılımlar olduğu gibi pek çok farklı tür başlığı altında değerlendirilecek casus yazılımlar da olabilir.

Casus yazılımlar hangi sorunlara neden olur?

Casus yazılımların çok daha gizli ve önemli verilerinizi çalabileceğini söyledik. Bunun anlamı, sosyal medya hesabınızı kaybetmekten çok daha fazlasıdır. Veri hırsızlığı ve kimlik dolandırıcılığı nedeniyle banka hesaplarınız boşaltılabilir, kredi kartınız limitine kadar harcanabilir, adınıza kredi çekilebilir, adınız kullanılarak tanıdığınız kişiler dolandırılabilir ve daha nicesi.

Tüm bunları düşününce biraz hafif kalacak ama casus yazılımlar cihaz hasarına da neden olabilir. Arka planda devamlı çalışmakta olan casus yazılım cihaz performansını düşürür, güvenlik duvarlarını kaldırarak cihazı tehlikelere açık hale getirir, aşırı ısınma ve benzeri durumlar sonucunda cihazınızda kalıcı hasarlar bırakabilir.

Bazı casus yazılımlar, kullanıcıları aldatıcı reklamlara ve internet sitelerine yönlendirir. Arama motoruna ne yazarsanız yazın karşınıza bambaşka siteler çıkabilir, pop-up reklamlar dört bir yanınızı sarabilir ve hatta internet tarayıcınız açık olmasa bile reklamlar görebilirsiniz. Bu durum sinir bozucu olmasının yanı sıra tıkladığınız anda büyük tehlikeler de doğurabilir.

Casus yazılım bulaşma belirtileri nelerdir?

• İnternet tarayıcınızın ana sayfası değişir.
• Varsayılan arama motorunuz değişir.
• Karşınıza anlamsız arama sonuçları ve reklamlar çıkar.
• İnternet tarayıcınız kapalı olsa bile reklam görürsünüz.
• Cihaz performansınız büyük oranda düşer.
• Cihazınız sık sık donar ve hatta çöker.
• Cihazınızda tanımadığınız klasörler görmeye başlarsınız.
• Dosyalarınızın yer değiştirdiğini görürsünüz.
• Dosyalarınız silinir.
• Gönderilmiş Öğeler klasöründe göndermediğiniz e-postalar görürsünüz.
• https protokolü ile şifrelenmiş internet siteleri bile güvenli değil olarak görülür.

Cihazınıza bir casus yazılım sızdığı zaman karşınıza çıkabilecek sorunlardan bazıları bu şekilde. Çoğu zaman casus yazılım kendini bir şekilde belli eder ve dikkatli kullanıcılar bu durumu anlar. Ancak bazı durumlarda casus yazılımlar epey sinsi çalışır ve kolay kolay fark edilmeyebilir.

Casus yazılım nasıl bulaşır?

Casus yazılımların ana bulaşma kaynağı yazılım paketleridir. Kullanıcılar, güvenilir olmayan bir kaynaktan bir yazılım paketi indirir ve kendi elleriyle casus yazılımı yüklerler. Güvenilir olmayan indirme kaynakları, ne idüğü belirsiz yazılımlar, bedava bir şeyler sunduğunu iddia eden kampanyalar her zaman tehlikelidir.

E-postalarla gelen bağlantılar ve dosya ekleri de casus yazılımın en çok bulaştığı yerlerdir. Güvenilir olmayan internet sitelerindeki çerezleri kabul et butonu bile casus yazılım aracı olabilir. Yani her an her şey olabilir. Bu nedenle güvenilir olmayan hiçbir bağlantıya tıklamayın ve unutmayın, bedava peynir yalnıza fare kapanında olur.

Casus yazılım nasıl silinir?

Eğer bilgisayarınızda, tabletinizde ya da akıllı telefonunuzda casus yazılım olduğundan şüpheleniyorsanız yapmanız gereken hemen cihazı sıfırlamaktır. Önemli dosyalarınızı yedekledikten sonra cihazı sıfırlayın ve tüm yazılımların kaldırıldığından emin olun. Çoğu zaman bu işlem casus yazılımdan kurtulmanızı sağlayacaktır.

Casus yazılım bir virüs olmadığı için dosyalarınızın ya da klasörlerinizin arasına gizlenmez. Kendisi aktif olarak kendi dosyalarıyla hareket eden bir yazılımdır. Bu nedenle cihaz sıfırlamak en doğru yöntem olacaktır. Ancak bazı durumlarda profesyonel destek almanız gerekebilir.

Günümüz dünyasının en büyük siber tehditlerinden biri olan casus yazılım nedir, ne yapar, nasıl tespit edilir gibi merak edilen soruları yanıtladık ve konu hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. İnternet dünyası tehlikelerle dolu, nereye tıkladığınıza dikkat edin.

Kaynak:  Webtekno