Gün İçindeki Karar Alma Süreçleri ve Kortizol İlişkisi

Hiç günün ilerleyen saatlerinde aldığınız kararların sabahki kadar net ve doğru olmadığını düşündünüz mü? Belki de akşam saatlerinde hata yapma olasılığınız artıyor veya önemli seçimleri ertelemeyi tercih ediyorsunuz. Peki, bunun arkasında ne yatıyor? Karar alma ile saatler arasındaki ilişki tam olarak nedir? Bu konunun merkezinde kortizol hormonu yer alıyor.

Böbrek üstü bezleri tarafından üretilen kortizol, genellikle stres hormonu olarak bilinse de, vücudun stresle başa çıkmasına yardımcı olmanın yanı sıra metabolizma, bağışıklık sistemi ve kan basıncı gibi hayati fonksiyonları da düzenler. Kortizol seviyeleri, sirkadiyen ritim yani biyolojik saatimize göre gün içinde dalgalanır. Genellikle sabah saatlerinde en yüksek seviyeye ulaşır ve gün boyunca azalarak gece en düşük seviyesine iner. Bu doğal ritim, vücudumuzun enerji seviyelerini ve uyanıklığını düzenler.

Kortizol Seviyeleri ve Karar Alma Üzerindeki Etkisi

Yapılan araştırmalar, kortizol seviyelerinin yüksek olduğu sabah saatlerinde bilişsel işlevlerin daha keskin olduğunu ve daha doğru kararlar alındığını göstermektedir. Bunun aksine, akşam saatlerinde düşen kortizol seviyeleriyle birlikte zihinsel yorgunluk artar ve bu da karar verme süreçlerimizi olumsuz etkileyebilir. Neden mi? Çünkü kortizolün yüksek olduğu durumlarda, beynin prefrontal korteks bölgesi daha aktif çalışır. Bu bölge, planlama, problem çözme ve karar verme gibi üst düzey bilişsel işlevlerden sorumludur. Kortizol seviyelerinin düşmesiyle prefrontal korteksin aktivitesi azalır ve bu da daha az optimal kararlar almamıza neden olur. Bu nedenle, en doğru kararların genellikle 08.00 ila 13.00 saatleri arasında verildiği gözlemlenmektedir.

Bilişsel Yorgunluk ve Kortizol İlişkisi

Bilişsel yorgunluk, gün boyunca sürekli zihinsel çaba sarf etmenin sonucu olarak ortaya çıkar ve karar verme yeteneğimizi de olumsuz etkiler. Kortizol seviyelerinin doğal ritmi, bu yorgunluğun yönetiminde de önemli bir rol oynamaktadır. Sabahları yüksek olan kortizol, zihinsel uyanıklığı artırırken, akşamları düşen seviyeler bilişsel performansın azalmasına katkıda bulunur. Ayrıca, kronik stres durumlarında kortizol seviyeleri sürekli yüksek kalır ve bu durum bilişsel işlevleri olumsuz etkileyerek karar verme süreçlerimizi bozabilir. Bu nedenle, kortizol seviyelerinin dengede tutulması, hem bilişsel yorgunluğun yönetimi hem de sağlıklı kararlar alabilmemiz açısından kritik bir öneme sahiptir.

Karar Kalitemizi İyileştirmek İçin Öneriler

Yanlış kararlar almamak için kortizol seviyesini ve bilişsel yorgunluğu dengede tutmamız gerektiğini öğrendik. Peki, başka neler yapabiliriz? İşte bazı öneriler:

• Yeterli uyku almak, kortizol seviyelerinin doğal ritmini destekler.
• Meditasyon ve derin nefes alma egzersizleri yapmak, stresi azaltarak karar verme süreçlerimizi olumlu etkiler.
• Düzenli fiziksel aktivite, hem fiziksel hem de zihinsel sağlığı iyileştirir.
• Protein, lif ve sağlıklı yağlar açısından zengin bir diyet ile dengeli beslenmeye önem vermek gerekir.
• Gün içinde kısa molalar vererek zihinsel yorgunluğun birikmesini engellemek etkili bir yöntemdir.

Siz kararlarınızı genelde hangi saatlerde veriyorsunuz?

Kaynaklar: Science Direct, National Library of Medicine, How Stuff Works, PubMed

Günün Değişen Saatleri Hayatımızı Nasıl Etkiliyor?
Kaynak: Webtekno