Kısa Videoların Beyin Üzerindeki Etkileri ve Dijital Detoksun Önemi

Kısa Videolar ve Beyin Üzerindeki Etkileri

Kısa, eğlenceli ve sürükleyici videolar, günümüzün popüler tüketim alışkanlıklarından biri hâline geldi. Ancak bilimsel veriler, kaydır kaydır bitmeyen reels zamanlarımızın beynimize etkilerini tokat gibi yüzümüze çarpıyor. Odak süremizin geldiği son nokta ne? Ekranlardaki dikkat sürelerimiz üzerine belirli yıllarda araştırmalar yapılıyor. 2004’te yayımlanan bir çalışmada ortalama 150 saniye boyunca bir ekranda kalabiliyorduk. Ancak akıllı telefonların, sosyal medya platformlarının hayatımıza girmesi ve yaygınlaşmasıyla bu rakamda ciddi bir düşüş yaşandı. Geçtiğimiz yıllarda yayımlanan bir diğer çalışmada ise bu sürenin 47 saniyeye düştüğü görüldü. Bu, aşırı belirgin bir fark değil mi?

Peki, kısa videolar dikkat süremizi nasıl bu kadar etkiliyor?

TikTok, Instagram Reels ve YouTube Shorts gibi platformlar, saniyeler içinde tüketilebilen içerikler sunarak beynimizin ödül mekanizmasını harekete geçiriyor. İzlediğimiz her yeni video ile dopamin, yani mutluluk hormonu, tetikleniyor ve bu durum kısa süreli bir haz yaşamamıza neden oluyor. Ancak bu sürekli uyarılma döngüsü haline geldiğinde beynimiz, hızlı bilgi akışına alışıyor ve uzun süreli, dikkat gerektiren görevlerde performansımız düşüyor. Dopamin her zaman iyi bir şey değil; anlamsızca kaydırmalar başlıyor, abur cubur yeme isteği artıyor ve en çok sevdiğimiz şeyleri satın almak gibi etkiler de görülüyor. Dijital demans ve unutkanlık belirtileri başlıyor.

Sürekli kısa ve hızlı içeriklere maruz kalmak, beynimizin bilgi işleme kapasitesini olumsuz etkiliyor. Özellikle genç yaşlarda unutkanlık ve odaklanma sorunları da beraberinde geliyor. Kısa ve uzun süreli hafıza üzerinde olumsuz etkileri üzerine yapılan araştırmalar mevcut. Örneğin, kısa video izleyen katılımcıların, videoyu izlemeden hemen önce okudukları hikâyeden alıntıları hatırlamada zorluk çektikleri bulunmuştur. Bu çalışma, 10 dakikalık bir video için yapılmış olsa da, kısa videolar kategorisine giren reels’lerin de benzer etkiyi yarattığı üzerinde duruluyor. Bir diğer araştırma ise, videoları akşam izlemek üzerine yoğunlaşmıştır. Yatmadan önce video izlemenin hafızaya olumsuz etkileri daha belirgin bir şekilde ortaya çıkmaktadır.

Yaratıcılığımız da etkileniyor.

Eğer yapay zekâya daha bağımlı hâle geldiyseniz ve yaratıcılığınızın etkilendiğini düşünüyorsanız, belki de sebebi sıkça izlediğiniz kısa videolardır. Bir başka araştırma, sosyal medyada çok fazla zaman geçirmenin yaratıcı düşünme ve problem çözme yeteneklerimize zarar verdiğini ortaya koyuyor. Hâl böyle olunca, çözümü yapay zekâda arama eğiliminde oluyoruz.

Dijital detoksun önemine bir kez daha dikkat çekiyoruz.

Gördüğünüz gibi, sosyal medyadan öte, kısa videolar izlemek beynimize düşündüğümüzden daha farklı etkiler bırakıyor. Kitap okumak, doğa yürüyüşü yapmak veya meditasyon gibi seçenekler ile hem kendinizi geliştirebilir hem de dijital detoks yapabilirsiniz. Eğer bu konu ilginizi çekiyorsa, bu içeriğimizi inceleyerek hayatınızda yeni bir başlangıç yapabilirsiniz. Reels kaydırırken eğleniyor ve bilgileniyor olabiliriz; ancak bunun fazlasının zarar olduğunu unutmamalıyız. Gerçek dünya ile dijital dünya arasında bir denge kurarak yaşam kalitemizi artırmalıyız.

Siz günde kaç saatinizi bu tür videolara ayırıyorsunuz?

Kaynaklar: Medium, Psych Fuel, Only My Health, University of California, Social Recovery Center, Slick Text, Samba Recovery

Bunları da inceleyebilirsiniz:
Webtekno