Ulaşım Araçlarının Çevresel Etkileri ve Sürdürülebilir Seçenekler

Ulaşım Araçlarının Bilinmeyen Yönleri

Cevabımız sizi biraz şaşırtabilir ama bu içerikten sonra seyahat planlarınızda bazı değişiklikler yapma ihtiyacı hissedebilirsiniz. İşte ulaşım araçlarının çevresel etkileri üzerine düşünmenizi sağlayacak bazı bilgiler:

Karbon Ayak İzinde Ulaşımın Rolü

Kısa bir özetle başlayalım: İnsanların faaliyetleri sonucunda atmosfere salınan toplam sera gazı miktarı, karbon ayak izi olarak adlandırılıyor ve genellikle ton cinsinden karbondioksit eş değeri (CO₂e) olarak ölçülüyor. Ulaşım sektörü ise küresel sera gazı emisyonlarının önemli bir kısmını oluşturuyor. Avrupa Çevre Ajansı’nın (EEA) 2020 Ulaşım ve Çevre Raporu’na göre, 2018 yılında Avrupa Birliği’ndeki sera gazı emisyonlarının %25’i ulaşım sektöründen kaynaklanıyor. Bu emisyonların %72’si kara yolu taşımacılığından, %14’ü deniz taşımacılığından ve %13’ü hava yolu taşımacılığından geliyor.

Araba ve Uçağı Karşılaştıralım

Uçaklar ve arabalar, fosil yakıt tüketimlerinden dolayı atmosfere önemli miktarda CO₂ ve diğer sera gazları salıyor. Ancak hangisinin daha fazla kirletici olduğu, çeşitli faktörlere bağlı. Mesafe ve yolcu sayısı bu faktörlerin başında geliyor. Özellikle yalnız seyahat ediyorsanız ve benzin/dizel motorlu bir araba kullanıyorsanız, çevre açısından daha zararlı olabilir. Uçaklar ise daha uzun mesafelerde çevresel maliyetleri daha az artırıyor. Ancak bunun için direkt iniş/kalkış yapılması gerek. Kısa mesafeli uçuşlarda, iniş ve kalkışların enerji yoğunluğu nedeniyle kişi başına düşen emisyonlar artış göstermektedir. Yakıt tüketimi ve verimlilik de ikinci önemli faktördür. Modern uçaklar, yakıt verimliliği konusunda önemli gelişmeler kaydetmiş olsa da hâlâ yüksek miktarda yakıt harcıyorlar. Arabalar ise motor tipine, yaşına ve bakım durumuna göre değişen yakıt tüketimine sahip.

İstanbul-Ankara Arasında Ulaşım Seçenekleri

Şimdi İstanbul-Ankara arasındaki ulaşım seçeneklerine bakalım. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü, çevrim içi karbon emisyonu hesaplayıcısı ile bize karbon maliyetlerini sunuyor. Yakıttan kaynaklı emisyonlar ve rotanın yolcu yoğunluğu gibi unsurlar hesaba katılıyor. İstanbul Havalimanı’ndan çıkıp Ankara Esenboğa Havalimanı’na gittiğimizde, bir yolcunun 380 km mesafeyi kat etmesi ile ortaya çıkan kişisel karbon ayak izi 52,6 kg CO2-eq (karbondioksit eşleniği) sera gazı olarak hesaplanıyor. Otobüsle gidildiğinde ise yaklaşık 500 kilometrelik yol toplamda 407,6 kg CO2-eq emisyona neden oluyor ve her yolcu için karbon ayak izi 8,86 kg CO2-eq olarak belirleniyor. 100 kilometrede 6 litre benzin harcayan bir araç kullanıldığında, 70,3 kg CO2-eq karbon ayak izi ortaya çıkıyor. Araçta 2 kişi olduğunda yolcu başına değer 35,15 kg ila 46,85 kg CO2-eq arasında değişiyor. Trenle yapılan yolculuk ise daha çevre dostu bir alternatif sunuyor. Yüksek hızlı tren ile yolculuğun kişi başına karbon ayak izi değeri sadece 17,63 kg CO2-eq olarak hesaplanıyor. Google Travel’ın sağladığı verilere göre, tren yolculukları yaşam döngüsü boyunca yolcu başına kilometre başına yaklaşık 19 gram CO₂e emisyon üretiyor. Bu da trenlerin en çevre dostu ulaşım seçeneklerinden biri olduğunu gösteriyor.

Sürdürülebilir Ulaşım İçin Neler Yapabiliriz?

Çevresel etkileri en aza indirmek için atabileceğiniz bazı adımlar şunlardır:

• Mümkün olduğunca toplu taşıma araçlarını, bisikleti veya yürümeyi tercih edin. Bu seçenekler, kişi başına düşen emisyonları önemli ölçüde azaltır.
• Özel araç kullanmanız gerektiğinde, araç paylaşımı yaparak veya birden fazla kişiyle seyahat ederek emisyonları azaltabilirsiniz.
• Özellikle kısa mesafelerde uçak yerine tren veya otobüs gibi daha çevre dostu seçenekleri tercih edin.
• Araç satın alırken, yakıt verimliliği yüksek veya elektrikli/hibrid modelleri tercih edin. Bu, hem çevreye hem de bütçenize uzun vadede olumlu katkılar sağlayacaktır.

Siz en çok hangi ulaşım aracını tercih ediyorsunuz?

Kaynaklar: European Environment Agency, Teyit, Our World in Data
Kaynak: Webtekno