Uydumuz Ay’ın çekirdeği hakkında yeni bilgiler yayınlandı

Bilim insanları, Ay’ın bir diğer gizemini daha çözmüş olabilir. Yeni çalışmalar, Ay’ın iç çekirdeğinin Dünya’nınki üzere katı olduğunu gösteren deliller buldu.

Fransa’daki Côte d’Azur Üniversitesi ve Institute of Celestial Mechanics and Ephemeris Calculations araştırmacıları, uydumuzun iç jeolojik yapısını keşfetmeyi umarak Ay’ın içinin modellerini geliştirdiler. Ay’ın iç çekirdeğinin Dünya’nınki üzere katı olmasının yanı sıra, yoğunluğu demire yakın bir metalden oluştuğunu belirlediler. Ayrıyeten çekirdeğin çapının yaklaşık 500 kilometre, yani Ay’ın toplam genişliğinin yaklaşık %15’i olduğunu da buldular. Arthur Briaud ve çalışma arkadaşları, çalışmalarını bu hafta Nature mecmuasında yayınladılar.

Yeni tahlilde, Ay mantosunun aksi döndüğüne yahut temel olarak bu katman soğuyarak katı bir kütleye dönüşmeden evvel Ay’ın mantosundaki gerecin hareket ettiğine dair ispatlar da bulundu. Bilim insanları, bu manto dönüşünü, Ay yüzeyinde neden demir olduğunu açıklayabileceğini öneriyor. Daha sıcak olan gereçler mantonun dönüşü ile yüzeye yükseldikçe, Ay’daki volkanik aktivite yüzeyde demir biriktirdi ve bu birikintiler daha sonra soğuyarak toprağa dönüştü.

Yeni çalışma, Ay’ın yapısı ve tarihi hakkında çok şey bilmemize karşın, evvelce var olan bu bilgileri doğrulamaya ve geliştirmeye yardımcı oluyor. NASA, 2011 yılında Ay’ın demir açısından güçlü, katı bir çekirdeğe ve ayrıyeten sıvı bir dış çekirdeğe sahip olduğunu önermişti. O sırada araştırmacılar, Ay’ın iç katmanlarının neye benzediğinin bir fotoğrafını çizmek için Apollo misyonları sırasında alınan sismik bilgileri kullanmıştı. Eski çalışma, iç çekirdeğin yaklaşık 482 kilometrelik bir çapa sahip olduğunu iddia ediyordu ve bu kestirimleri, yeni araştırma takımının varsayımlarına epey yakın.

Araştırma takımı, NASA tarafından toplananlar üzere evvelce var olan data setlerine dayanarak Ay’ın iç yapısının modellerini oluşturdu. Briaud ve çalışma arkadaşları, NASA’nın GRAIL misyonunda toplananlar üzere Ay’ın yerçekimi alanlarının fizikî müşahedelerini eşleştirerek, Ay’ın bu yerleşik bilgi noktaları ile en yeterli uyumlu olan iç jeoloji simülasyonunu geliştirdiler. En güzel eşleşme, grubun tanımladığı katı iç çekirdeği içeriyordu. Ay’ın mantosunun karşıt döndüğü sonucuna ulaşma süreci de misal bir çalışmayla gerçekleştirildi. Grup, termodinamik bilgileri temel alarak Ay’ın mantosunun dijital bir modelini oluşturdu ve Ay’ın mevcut durumuyla en âlâ eşleşen demir açısından varlıklı materyalden oluşan Ay’ın iç katmanlarının döndüğü senaryoları inceledi.

Tabii ki bu çalışma, Ay’ın tuhaf jeolojisini keşfetmeye yönelik son vakitlerde yapılan tek çalışma değil. Çin’deki araştırmacılar, Mart ayında yayınladıkları bir çalışmada, cam boncuklardan oluşan muazzam bir su deposunun Ay yüzeyinde yer aldığına dair delillerini gösterdiler. Chang’e-5 Ay iniş aracı vazifesi bilim insanları, Ay’ın regolitinde bulunan küçük cam boncukların asteroit çarpmalarından kaynaklandığını ve güneş rüzgarından elde edilen suyu depolayabildiğini önerdiler.