Yapay Zeka: Günümüz ve Gelecek Perspektifleri

Yapay Zeka ve Dijital Dönüşümde Yeni Bir Çağ

Son birkaç yılda teknolojik gelişmelerin hızla ilerlemesiyle yapay zeka, hayatımızın hemen hemen her alanında kendine sağlam bir yer edindi. Mobil uygulamalardan kurumsal operasyonlara kadar geniş bir yelpazede aktif rol oynayan yapay zeka, artık ekonomik, sosyal ve kültürel dönüşümlerin temel dinamiklerinden biri haline geldi. Turkcell Yapay Zeka ve Analitik Çözümler Direktörü Yusuf Yiğit, 23 Mayıs sabahı Ankara’da düzenlenen AITS 2025 Zirvesi’nde bu devrim niteliğindeki teknolojinin güncel durumunu, yaşanan dönüşümleri ve önümüzdeki dönemdeki potansiyellerini detaylı şekilde paylaştı. Yiğit, yapay zekanın günümüzdeki değer üretiminde zaten önemli bir rol üstlendiğine vurgu yaparak, “Olası en büyük kazancın, bu teknolojiyi daha insana odaklı ve etkili hale getirmekte yattığını” belirtti. Özellikle son bir yıl içerisinde yaşanan üretken yapay zeka devrimi, teknolojinin demokratikleşmesini hızlandırdı ve modellerin küçülerek daha büyük işler başarmasına imkan sağladı. Bu gelişmelerle birlikte yapay zekanın erişilebilirliği ve kullanım alanları genişlemekte, küresel rekabet de hız kazanmakta.

Üretken Yapay Zeka: Model Demokratikleşmesi ve Düşünen Sistemler

Son dönemlerde yapay zeka dünyasında iki büyük paradigma değişikliği yaşanmaktadır: Model demokratikleşmesi ve düşünen sistemlerin ortaya çıkması. Yusuf Yiğit, bu dönüşümleri şöyle özetliyor: “Geçmişte verilerimizi manuel olarak modelleri eğitmek için kullanırken, günümüzde modeller kendi kendine öğrenip gelişiyor. Yapay zekalar artık düşünmeye başladı.” Bu yeni paradigmada, büyük veri ve karmaşık modellerle çalışan dev yapay zeka sistemleri, daha kompakt ve yüksek performanslı hale geliyor. Özellikle farklı ülkelerdeki açık ve kapalı kaynaklı modeller rekabeti kızıştırıyor ve teknolojinin erişilebilirliğini artırıyor. Bu sayede, yapay zeka teknolojisinin sınırları genişliyor ve herkesin kullanımına açılıyor.

Ekonomik Gerçeklik ve Yapay Zeka Yatırımlarının Değeri

Yapay zekanın ekonomik katkıları ve yatırım getirileri konusunda net ve kesin bir tablo henüz oluşmamış olsa da, önemli veriler ve raporlar bu alandaki karmaşıklığı ortaya koyuyor. Yusuf Yiğit, Goldman Sachs ve McKinsey gibi kurumların raporlarına atıfta bulunarak, “Bir trilyon dolar seviyesinde yatırım yapılmasına rağmen, yöneticilerin %80’inin üretken yapay zekanın karlılık üzerinde sınırlı etkisi olduğunu düşündüğünü” belirtiyor. Bu durum, yapay zekanın potansiyelini tam anlamıyla kullanabilmek için sadece teknolojik gelişmelere odaklanmak değil, aynı zamanda gerçek kullanım alanlarına entegre olmak gerektiğine işaret ediyor.

Yapay Zekanın Gerçek Dünya Uygulamaları ve Başarı Hikayeleri

Yapay zekanın gerçekten değer yarattığı alanlar, pratikte somut sonuçlar ve başarı hikayeleriyle kendini gösteriyor. Yiğit’e göre temel olarak üç ana alanda yapay zekanın etkisi gözlemleniyor:

• Yazılım Geliştirme: Günümüzde yazılan kodların yaklaşık %25’i yapay zekalar tarafından otomatik olarak oluşturuluyor, bu da yazılım geliştirme süreçlerini hızlandırıyor ve maliyetleri düşürüyor.
• SohbetRobotları ve Dijital Asistanlar: ChatGPT ve benzeri araçlar, günlük yaşamımızda temel birer yardımcı haline gelirken, müşteri hizmetleri ve kişisel asistanlık alanında devrim yaratıyorlar.
• İçerik Üretimi ve Analizi: Pazarlamadan hukuka, eğitimden araştırmaya kadar birçok sektörde içerik üretimi ve analizi yapay zekanın desteğiyle hem daha hızlı hem de daha kaliteli hale geliyor. İnsan faktörü ise her zaman bu sistemlerin başarısında kritik önemde kalmaya devam ediyor. İnsan editörlüğü ve yönlendirmesi, yapay zekanın etkinliği için temel bir unsur olarak öne çıkıyor.

Başarı hikayelerinin anahtarı, yapay zekanın insanın hizmetinde olmasıdır. Bu, teknolojinin insana güç katması ve insan merkezli çözümlerle birleşmesiyle mümkün oluyor.

Tarihten Günümüze: Teknolojik Devrimlerin Öğrettikleri

Yusuf Yiğit, yapay zeka devrimini anlamlandırmak adına tarihsel örnekler veriyor. 1880’lerde elektrik motorlarının sanayiye girmesi ve etkilerinin ancak 30-40 yıl sonra ortaya çıkması, bu dönüşümün önemli bir göstergesidir. “Elektrik motorunu anlayamayan şirketler, zamanla yok oldular. Bugün ise yapay zekanın sunduğu potansiyeli görmeyenler benzer risklerle karşı karşıya kalabilir.” Bu örnek, yeni teknolojilerin iş dünyasında köklü değişikliklere yol açtığını ve bu değişimlerin kaçınılmaz olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla, yapay zekanın sadece mevcut süreçlere ek bir modül değil, bütünsel bir dönüşüm aracı olarak görülmesi gerekiyor.

Turkcell’in Yapay Zeka Yaklaşımı ve Uygulamaları

Turkcell, yapay zekayı kendi iş süreçlerine entegre ederken üç temel katman üzerinden hareket ediyor:

• Model Katmanı: Yapay zekanın temel yapıtaşları ve büyük yatırımlar gerektiren alan.
• Platform Katmanı: İş akışlarını yöneten ve farklı yapay zeka modellerini entegre eden altyapılar, pek çok startup ve inovasyon ekibinin ilgi odağıdır.
• Çözüm Katmanı: Turkcell’in hızlıca uygulama ve hizmet geliştirebildiği, müşteriye özel çözümler ürettiği alanlar.

Yiğit’e göre, “Herkes model geliştiremez, ama çözüm katmanında hızlı ve etkili çözümler üretmek mümkündür.” Bu yaklaşım, hem finansal kaynakların etkin kullanımını sağlar hem de insan kaynağını en verimli şekilde değerlendirir.

Prototipler ve Gerçek Dünyada Başarıya Ulaşmanın Yolu

Yapay zeka projelerinde sık karşılaşılan en büyük sorunlardan biri, prototiplerin gerçekten kullanıma alınmadan “prototip mezarlığı”nda kalmasıdır. Yusuf Yiğit, bu durumu şöyle açıklıyor: “Prototiplerin gerçek dünya ortamında kullanılmadan, sadece kavramsal veya kapalı testlerde kalması, zaman ve kaynak israfına yol açar. Çok sayıda şirket ve girişim, bu nedenle büyük potansiyelini ortaya koyamıyor.”

Yapay zekanın hızla gelişen doğası ve prototiplerin kolaylıkla oluşturulabilmesi, bazen yanıltıcı olabilir. Öğrenciler bile kısa sürede etkileyici prototipler geliştirebilir, ancak gerçek kullanıcılar ve gerçek iş ortamlarıyla karşılaşıldığında sorunlar ortaya çıkar. Bu nedenle, prototiplerin erken aşamalarda gerçek kullanım senaryolarına uygun hale getirilmesi gerekiyor:

• Bu çözüm, gerçek dünyadaki hangi sorunu çözüyor?
• Hangi kullanıcı ihtiyaçlarına doğrudan cevap veriyor?
• Üretim ve ölçeklendirme aşamasında hangi teknolojik, ekonomik ve insani kaynaklar gerekecek?
• Kullanıcıların gerçek davranışları ve sistem performansı nasıl şekillenecek?

Yiğit, bu noktada “Prototip mezarlıklarına düşmemek için, işin en başında gerçek kullanım senaryolarına odaklanmak şarttır” diyor. Ayrıca, “İnsan faktörünü göz ardı etmeden, kullanıcı geri bildirimlerine erken dönemde odaklanmak, başarı şansını artırır” vurgusunu yapıyor. Erken aşamada gerçek kullanıcılarla iletişim kurmak ve sürekli geri bildirim almak, prototiplerin gerçek ürünlere dönüşmesinde anahtar rol oynuyor. Bu da, teknolojik heyecanın ötesinde, iş ve kullanıcı odaklı bir yaklaşımı gerektiriyor.

Türkçe ve Yapay Zeka: Dil Bariyerinin Aşılması

Yapay zekanın küresel gelişimi hızla ilerlerken, dil bariyeri önemli bir engel teşkil ediyor. Şu anda, İngilizce ve birkaç büyük dil yapay zeka modellerinde yoğun şekilde temsil edilmekte, ancak Türkçe ve diğer yerel diller yeterince dikkate alınmıyor. Yusuf Yiğit, Türkçe’nin yapay zeka alanındaki temsil eksikliğinin, Türkiye’nin dijital gelişimi ve küresel rekabet açısından büyük bir tehdit oluşturduğunu belirtiyor. “Türkçe dil modelleme ve yapay zeka uygulamalarında aktif rol almak, ülkemizin dijital geleceğini şekillendirecek en temel adımlardan biri.” Bu eksikliği kapatmak için öneriler şöyle sıralanıyor:

• Türkçe için büyük ve kaliteli veri setleri oluşturulmalı ve açık erişime açılmalı.
• Büyük dil modellerinin Türkçe’ye uyarlanması ve optimize edilmesi için üniversiteler, özel sektör ve kamu işbirliği güçlendirilmelidir.
• Gerekli finansman ve kaynaklar yerli ve uluslararası paydaşlar tarafından sağlanmalı.

Yiğit, tüm paydaşların ortak hareket etmesiyle, Türkiye’nin büyük veri ve altyapı imkanlarını birleştirerek, yapay zekada global arenada söz sahibi olmayı hedeflemeleri gerektiğine dikkat çekiyor. Bu strateji, sadece teknolojik değil, ekonomik ve sosyal kazanımlar da sağlayacaktır. Türkçe dilinin güçlü temsil edilmesi, Türkiye’nin ve Türkçe konuşan toplumların dijital geleceği açısından kritiktir. Bu bağlamda, veri toplama, işleme ve model eğitimi süreçlerinde ulusal çapta bütünleşmiş çalışmaların önemi büyüktür. “Bu hamleler, Türkiye’nin yapay zeka alanında lider konuma yükselmesini sağlayacak ve uluslararası arenada rekabet avantajı kazandıracaktır,” diyor Yiğit. Sonuç olarak, Türkçe’nin yapay zekada güçlü temsiliyetinin, bağımsız ve güçlü bir dijital ekonomi için anahtar olduğunu vurguluyor. “Bu, bir seçenek değil, bir zorunluluktur; yapay zekanın Türkiye’de gerçek anlamda değer üretmesini istiyorsak, Türkçe diline yatırım yapmalıyız.”

Turkcell’in Yapay Zeka İlkeleri ve Geleceğe Bakış

Turkcell, yapay zekayı kullanırken temel dört ilkeyi ön planda tutuyor:

• İnsan Odaklılık
• Güvenli ve Etik Yapay Zeka
• Değer Odaklı İnovasyon
• Sürekli Öğrenme

Bu ilkeler, Turkcell’in yapay zeka stratejisinin temel taşlarını oluşturuyor. Yusuf Yiğit, “Yapay zekayı kullanırken insan, güven ve sürekli gelişim prensiplerine sadık kalmak, başarının anahtarıdır” diyerek, şirketin etik ve sorumlu yaklaşımını vurguluyor.

Sonuç: İnsan Merkezli Yapay Zeka Vizyonu

Yapay zeka, insanlığın karşılaştığı en büyük dönüşüm devrimlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Ancak bu dönüşüm, teknolojinin ötesinde, insanı merkeze alan bir anlayışla anlam kazanacaktır. Yusuf Yiğit, “Yapay zeka, insanı güçlendirmek ve yaşam kalitesini artırmak için var. Turkcell olarak, insan odaklı ve değer yaratan çözümler üretmeye devam edeceğiz” diyerek, vizyonlarını net bir şekilde ortaya koyuyor. Bu yaklaşım, teknolojik gelişmelerle birlikte, insanların yaşamını kolaylaştıran ve değer katan bir gelecek inşa edecektir.