Categories: Bilim

James Webb teleskobu sistemimiz dışında bulunan birinci asteroit neslini fotoğrafladı!

Gökbilimciler, James Webb Uzay Teleskobu‘nu (JWST yahut Webb) kullanarak Güneş sistemimizin ötesinde keşfedilen ve Dünya’dan yaklaşık 25 ışıkyılı uzaklıkta bulunan Fomalhaut adlı genç, sıcak bir yıldızı çevreleyen birinci asteroit jenerasyonunu yakından görüntüledi. Bu tozlu nesiller, güney takımyıldızı Piscis Austrinus‘un en parlak yıldızı olarak geceleyin görülebilen Fomalhaut’u çevreliyor.

Webb’den değerli keşif

Fomalhaut’u çevreleyen halka yapısı 1983 yılında NASA‘nın Kızılötesi Astronomik Uydusu (IRAS) tarafından keşfedildi. O vakitten beri gökbilimciler Hubble ve Spitzer Uzay Teleskobu ile Hawaii’deki Mauna Kea gözlemevi de dahil olmak üzere çeşitli yer ve uzay tabanlı teleskoplar kullanarak bu halka sistemini incelemeye çalıştılar. Bu tesisler en dış halkanın keskin imajlarını elde edebildi, lakin karmaşık iç halkaları incelemek en azından mevcut araçlarla zordu.

Webb ise kızılötesi görüş yeteneklerini kullanarak iki iç jenerasyonun yapısını birinci defa gibisi görülmemiş ayrıntılarla ortaya çıkardı. Çalışmanın muharrirlerinden Schuyler Wolff, yaptığı açıklamada “Webb’in nitekim üstün olduğu nokta, bu iç bölgelerdeki tozdan kaynaklanan termal ışımayı fizikî olarak gösterebilmesidir. Böylelikle daha evvel hiç göremediğimiz iç nesilleri görebiliyoruz” dedi.

Düşünülenden çok daha karmaşık

NASA’ya nazaran bu tozlu yapılar Güneş sistemimizin ana asteroit neslinden (Jüpiter ve Mars arasında) ve Kuiper nesillerinden (Neptün’ün ötesinde bulunan kayalar ve toz) çok daha karmaşık bir yapıda. Bu ortada, belirtilenlere nazaran gözlemlenen jenerasyonun en dışındaki jenerasyon, Güneş sistemimizde bulunan Kuiper Jenerasyonu’nun iki katı büyüklüğünde. Arizona Üniversitesi’nden ve makalenin başyazarı Andras Gaspar, “Bu halkalardaki desenlere bakarak, bir gezegen sisteminin nasıl görünmesi gerektiğine dair küçük bir taslak oluşturmaya başlayabiliriz” dedi.

Gökbilimciler, Fomalhaut’un dış ve iç halkaları ortasında gizemli bir boşluk fark etmelerine karşın sistemde hiçbir gezegen keşfedilmediği için genç yıldızı çevreleyen nesilleri eksik bir bulmaca olarak görüyorlar. Bu yeni boşluk Neptün ya da Uranüs üzere bilinmeyen bir buz devi gezegenin varlığına işaret ediyor olabilir. Webb’in yaptığı müşahedeler tıpkı vakitte dış halkada iki muhtemel küçük gezegenin çarpışmasına işaret eden ağır ve büyük bir toz bulutunu da tespit etti. Takım, JWST’yi gelecekte öteki yıldızların etrafındaki enkaz disklerini incelemek ve görüntülemek için kullanmayı umuyor. Araştırma grubuna nazaran Fomalhaut yıldızının etrafındaki bu enkaz nesillerinin kapalı köşelerinde dönen Uranüs ve Neptün boyutunda üç yahut daha fazla gezegen olabilir.

Meral Erden