Sosyal Medya Detoksu: Hayatımızı ve Beynimizi Nasıl Etkiliyor?
Sosyal medya, günümüzün vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Ancak, bir süreliğine bu platformlardan uzak durmak, yani bir sosyal medya detoksuna girmek, hayatımızı önemli ölçüde değiştirebilir. Bu süreç beynimiz üzerinde nasıl bir etki yaratır? Gelin, bu sorunun yanıtını birlikte keşfedelim.
Birçok insan, sosyal medyada geçirdiği zamanın farkında bile değil. Oxford University Press, bu duruma dikkat çekmek amacıyla 2024 yılının kelimesi olarak “beyin çürümesi”ni belirledi. Sosyal medya, beynimizin ödül sistemine ulaşmada son derece etkili bir araçtır; bu durum, kullanıcıların geri çekilme iradesini zorlaştırır. Bağımlılık tıbbı uzmanı Anna Lembke, dijital medya bağımlılığını, insanların alkole veya sigaraya bağımlı olmaları ile kıyaslayarak, benzer bir etki yarattığını ifade ediyor.
Her bir beğeni, yorum veya sevimli bir kedi videosu, beynin “iyi hissetme” kimyasalı olan dopaminin aşırı şekilde salınımını tetikler. Ancak, beynimiz bu dopamin dengesini korumak için evrimleşmiş bir organ. Tahterevalli mekanizması gibi işleyen bu sistem, sonsuz kaydırma ile bozulmakta; bu da beynin, daha az dopamin üretmesi veya dopamin iletimini yavaşlatması gerektiği anlamına gelir. Dolayısıyla, sosyal medyanın tetiklediği bu dopamin döngüsünde bir “duraklama” tuşuna basmak ve beynimizin ödül yollarını yeniden düzenlemesine izin vermek kritik önem taşır.
Beyin ödül yollarının yeniden düzenlenmesine yardımcı olmak için, sosyal medyadan mümkün olduğunca uzak durmalıyız. Uzmanlara göre bu süre en az 4 hafta olmalıdır. Ancak, kısa süreli aralar bile ruh sağlığımız üzerinde büyük bir iyileştirici etki yaratabilir. Örneğin, 10 ila 19 yaşları arasındaki 65 genç üzerinde yapılan bir araştırmada, sosyal medyadan sadece 3 gün uzak kalmanın, bu kişilerin öz saygılarının ve öz şefkatlerinin arttığı gözlemlenmiştir.
Elbette, sosyal medyadan uzak kalmaya karar verdiğiniz an, sizi kolay bir süreç beklemiyor. Beyin, daha düşük dopamin seviyelerine uyum sağlama çabasında olacak ve kaygı gibi yoksunluk semptomları ile karşılaşabilirsiniz. Ancak bu rahatsız edici hislere bir süreliğine katlanmak, beynin ödül yollarının yeniden başlatılmasına yardımcı olacak; böylece istek ve tüketim döngüsünü durdurmuş olacaksınız. Zamanla sosyal medyaya olan istek azalacak ve sürekli gelen dopamin vuruşları kaybolduğunda, gününüzü atlatmak çok daha kolay hale gelecektir.
Ayrıca, sosyal medyaya geçici bir mola vermek, sosyal medya platformlarıyla olan ilişkimizin daha bilinçli bir şekilde değerlendirilmesini sağlayacaktır. Bu süre zarfında bir adım geri çekilip, sosyal medyada ne yaptığımızı gözlemleyebilir ve bunun bize gerçekten fayda sağlayıp sağlamadığını fark edebiliriz.
Sonuç olarak, insan beyninin sonsuz kaydırmalar ve sosyal medya ile olumsuz etkilendiğini söylemek yanlış olmaz. Kaynak: National Geographic
İlginizi çekebilir:
