Takata Hava Yastıkları: Otomotiv Sektöründeki Büyük Skandal
Otomobillerde ölümlü kazalara karşı alınan en etkili önlemlerden biri olarak bilinen hava yastıkları, dünya genelinde yalnızca birkaç firma tarafından üretilmektedir. Üretim ve test süreçlerindeki zorluklar nedeniyle sınırlı sayıda üreticinin bulunduğu bu alanda, otomotiv tarihinin en büyük skandallarından biri yaşanmıştır. Takata markası belki de çoğu kişi için pek tanıdık olmayabilir; ancak otomobil üreticileri için bu isim oldukça tanıdık bir geçmişe sahiptir. Japon hava yastığı üreticisi Takata, 2000’li yıllarda ürettiği hava yastıklarının şişirme mekanizmasındaki sorunlar ortaya çıkana kadar, otomotiv sektöründe güvenilir donanımlarıyla adını duyurmuş bir firma olarak biliniyordu.
Ölümlü ve yaralanmalı kazalara sebep olan, dev şirketi iflasa sürükleyen ve 19 farklı otomobil üreticisini zarara uğratan bu süreci, en baştan birlikte inceleyelim. Takata’nın 1990’ların sonuna doğru, amonyum nitrat kullanan hava yastığı şişirme mekanizmaları üretme isteğiyle her şey başladı. O dönemde, Takata’nın ürettiği hava yastıklarında kayda değer bir sorun yaşanmamıştı. Bu nedenle birçok otomobil üreticisi, Takata ile işbirliği yapıyordu. Tasarımı yapılan yeni nesil hava yastıkları, belirli testlerden geçirildi ve üretim onayı aldı. Ancak daha sonra ölümlere ve yaralanmalara neden olacak hava yastıkları, o dönemde Takata ile anlaşmalı olan otomobil üreticilerinin araçlarına entegre edilmeye başlandı. Takata ve diğer üreticiler için süreç gayet yolunda ilerliyordu. Takata’nın problemli hava yastığı şişirme mekanizmasına sahip araçlar, trafiğe çıkmaya başlamıştı ve başlangıçta herhangi bir sorun rapor edilmemişti. Bu durum, adeta bir fırtına öncesi sessizlik gibi bir durumu işaret ediyordu.
2000 yılında ortaya çıkan bir belge, otomotiv endüstrisinde büyük bir sarsıntıya neden oldu. Takata’nın iç yazışmalarının yer aldığı belgede, test aşamasında hava yastığı şişiricilerinin düzgün çalışmadığı ve bazılarının patladığı ifade ediliyordu. Hızla harekete geçen ABD Adalet Bakanlığı, durumu araştırmaya başladı. Uzun süren soruşturmanın ardından, 2004 yılında ismi açıklanmayan bir Takata yöneticisi ile ceza anlaşması yapıldı. Bu yönetici, yaşananları itiraf edecek ve alacağı cezada indirim yapılacaktı. İtirafında, hava yastığı şişirme mekanizmalarının test sonuçlarının manipüle edildiğini belirtti ve böylelikle Takata’nın suçu resmiyet kazanmış oldu.
Takata yöneticisinin itirafından yalnızca 3 ay sonra, hava yastıklarının patladığı bir kaza meydana geldi. Rapora göre, ABD’nin Alabama eyaletinde gerçekleşen kazada 2001 model Honda Accord’un hava yastıklarından biri açıldıktan sonra patlamıştı. Bu kazayı, 2007 yılında üç farklı patlayan hava yastığı olayı takip etti. Kaza raporları yine Honda’dan gelmekteydi. Kullanıcıların Honda’ya bakış açısı değişmeye ve şirketin itibarı zedelenmeye başlamıştı; böylece sorunlu hava yastıklarının sebep olduğu ilk geri çağırma gerçekleştirildi. Problemli hava yastıklarından en fazla etkilenen firma olan Honda, 2008 yılında 4000 otomobili geri çağırdı. Hava yastığı mekanizmalarını ücretsiz olarak değiştiren şirket, müşterilerinin güvenliğine önem verdiklerini vurgulayarak araçları geri çağırdıklarını açıkladı. Ancak bu girişim, ne yazık ki ölümlü kazaların önüne geçemedi. 2009 yılında Oklahoma’da 2001 model Honda Accord kullanan bir sürücü, patlayan hava yastığı ve etrafa saçılan şarapnel parçaları nedeniyle hayatını kaybetti.
Yaşanan bu ölümlü kazanın ardından Honda, aynı yıl yarım milyondan fazla otomobili geri çağırma kararı aldı. Honda’nın bu geri çağırma girişimleri, daha sonra diğer büyük otomobil üreticilerine de sıçrayacaktı. 2009 yılında yarım milyon aracın geri çağrılması, dünya genelinde büyük yankı uyandırdı. Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi (NHTSA), olayı soruşturmak için harekete geçti. Ancak sonrasında şirketin araçları geri çağırarak sorumlu davrandığı gerekçesiyle soruşturmayı sonlandırma kararı alındı. 2014 yılında dosya tekrar açıldığında, NHTSA bu sefer olayı derinlemesine inceleme kararı aldı. Takata’ya ilk ceza, 2015 yılında kesildi. Japon üretici, NHTSA’nin yönelttiği sorulara yanıt vermediği her gün için 14.000 dolar ödemeye mahkûm edildi. NHTSA, Takata’dan yanıt beklerken hava yastıklarının sebep olduğu ölümlü kaza sayısı altıya yükselmişti.
Takvimler 18 Mayıs 2015’i gösterdiğinde, Takata tüm sorumluluğu üzerine aldığını açıkladı. Geliştirdiği bazı ürünlerin kusurlu olabileceğini belirten Takata, NHTSA ile anlaşma sağladı. Japon üretici, 200 milyon dolar tazminat ödemeyi de kabul etti. Ayrıca yapılan anlaşmada BMW, Fiat Chrysler, Daimler, Ford, Genel Motors, Honda, Mazda, Mitsubishi, Nissan, Subaru ve Toyota’nın da aralarında bulunduğu otomobil üreticilerinin, problemli hava yastığına sahip 32 milyon aracının geri çağrılması kararı alındı. 2016 yılı, Takata için daha da kötü bir yıl olacaktı. Ölümlü kazaların sayısının 10’a çıkması ve 35-40 milyon aracın geri çağrılması kararı, Takata’yı iyice sıkıştırmıştı. Bu durum, ABD’deki en büyük geri çağırma olarak tarihe geçti.
2017 yılı, Takata’nın beyaz bayrağı çektiği bir dönemin başlangıcını işaret ediyordu. ABD’de süren mahkeme, şirketin 1 milyar dolar ceza ödemesi gerektiğine karar verdi. 1 milyar doların 125 milyon doları kazada hayatını kaybedenlerin ailelerine, 850 milyonu ise otomobil üreticilerine ödenecekti. Kalan 25 milyon ise şirkete işlediği suçun cezası olarak kesildi. Japon üretici Takata, gelen bu cezalara dayanamadı ve 26 Temmuz 2017 tarihinde iflas başvurusunda bulundu. O tarihten bu yana geri çağırmalar hız kesmeden devam etmekte, Takata da kendisine kesilen cezaları ödemeye devam etmektedir.
Kaynaklar: Productsafety, NHTSA
İlginizi çekebilir:
Kaynak: Webtekno
