Beynimizde Kelime Hatırlama Süreci
Dakikalarca, belki saatlerce düşündüğümüz anlar olur. Bir kelimeyi hatırlamadan önceki kronolojik süreci gözden geçirir, düşüncelerimizi tekrar tekrar sorgularız. Nihayetinde, eğer şanslıysak, aradığımız kelimeyi bulabiliriz. Bu tür anlarda beynimizde tam olarak neyin meydana geldiğini biliyor musunuz? İşte, bir kelimeyi hatırlamaya çalışırken beynimiz adeta bir dedektif gibi çalışır ve üç kritik bölge devreye girer:
- 1. Anterior Singulat Korteks (ACC)
ACC, bir kelimeyi bildiğinizi hissettiğinizde devreye giren “çatışma dedektörü” olarak tanımlanabilir. “Biliyorum ama hatırlamıyorum!” hissini yaratan da tam olarak bu bölgedir. Bu bölge, zihninizdeki belirsizliği algılayarak, beynin diğer bölgelerine acil durum sinyalleri gönderir.
- 2. Prefrontal Korteks
Prefrontal korteks, hatırlamaya çalıştığınız kelimeyle ilgili zihninizde oluşan tüm ipuçlarını kontrol eden kısımdır. Kronolojik olarak düşündüğümüz kelimeyi söyleyene kadar yaşadıklarımızı düşünmemizi sağlayan bölge, işte burasıdır.
- 3. İnsula
İnsula, kelimenin ses yapısını bulmaya odaklanır. Hatırlamaya çalıştığımız kelimeyi bulmak için homofon (ses benzerliği) ve aynı harflerden oluşan kelimeleri bir araya getirir. Ne yazık ki, yaşlandıkça bu bölgenin aktivitesi de azalmaktadır.
Bu durumu neden yaşlı insanlar daha sık yaşıyor? Beynimizde bahsettiğimiz bu üç bölge, insan yaşı ilerledikçe hacim kaybına uğrayarak verimliliğini kaybediyor. Özellikle insula ve ACC’nin hacminin azalması, kelimelerin seslerini birleştirmeyi veya çatışmayı çözmeyi oldukça zorlaştırıyor. Dolayısıyla, insanlar yaşlandıkça dilinin ucundaki kelimeyi bulmakta daha fazla zorluk çekiyorlar.
Beynimizin bu esnada ne yaptığına gelecek olursak… İlk olarak, hatırlamaya çalıştığımız kelimenin ilk harfini ve hece sayısını düşünerek beynimize ipuçları göndeririz. Eğer bu süreçte kelimeyi bulabilirsek buluyoruz, bulamazsak beyin, kelimeyi düşünmeyi bırakınca arka planda bu arayışa devam eder. Böyle durumlarda, unuttuğumuz kelimeyi hatırlamak çok daha kolay hale gelir.
Endişelenecek bir durum mu? Dilimizin ucuna gelip hatırlayamadığımız kelimelerin olması çoğu zaman oldukça normaldir ve bu durum hafızanızın sağlıklı olduğunu gösterir. Ancak, bu tür durumların sıklığı artarsa ve kişinin günlük hayatını olumsuz etkilemeye başlarsa, bir uzmana danışmak gerekecektir. Artık bir kelime, dilinizin ucuna geldiğinde panik yapmadan durun. O kelimeyi bulamasanız bile beyniniz bir şekilde size onu hatırlatacaktır.
Kaynaklar: 1, 2, 3
Kaynak: Webtekno
