Doom Spending Sendromu Nedir?
İngilizce “doom/kıyamet” ve “spending/harcama” kelimelerinin birleşimiyle oluşan “kıyamet harcaması” terimi, son dönemlerde sıklıkla duyduğumuz bir fenomen haline geldi. Peki, bu kavramın ardında neler yatıyor? Zor zamanlarda alışveriş yapma çılgınlığını nasıl kontrol altına alabiliriz? Doom spending sendromunun nedenleri nelerdir?
Doom Spending’in Nedenleri
Bireylerin ekonomik belirsizlik veya kişisel stres gibi olumsuz durumlarla karşılaştıklarında kontrolsüz veya gereksiz harcamalara yönelme eğilimlerini tanımlayan doom spending’in pek çok sebebi bulunmaktadır. İlk olarak, bu durum kesinlikle ekonomik faktörlerle bağlantılı. Küresel ekonomik krizler, artan işsizlik oranları, piyasalardaki dalgalanmalar, enflasyon ve siyasi belirsizlikler, bireylerde geleceğe dair kaygıyı artırarak harcamaları tetikleyebiliyor. “Yarın bu paraya bir şey alamayabilirim, o yüzden şimdi alayım, lazım olur.” gibi düşünceler, insanların kendilerini gelecekteki olumsuzluklardan koruma çabalarının bir yansımasıdır. Aslında, bu durum pek çok insan için günlük bir gerçeklik haline gelmiş durumda.
Ekonomik Dışında Nedenler
Ancak doom spending’in nedenleri sadece ekonomik faktörlerle sınırlı değil. Ailevi sorunlar, sosyal çevredeki baskılar ve iş yaşamında yaşanan stres gibi durumlar da alışverişi bir kaçış aracı haline getirebiliyor. Bu, bireylerin geçici bir rahatlama sağlamalarına yardımcı oluyor. Bunun yanı sıra, dijital pazarlama ve tüketim kültürü de bu sendromun yaygınlaşmasında büyük bir rol oynuyor. Çevrimiçi alışverişin kolay erişilebilirliği, anlık kampanyalar ve sürekli karşılaştığımız reklamlar, insanların harcama yapma isteğini artırıyor.
Toplumsal Etkiler
Sosyal medyanın etkisiyle bireyler, kendi hayatlarını başkalarıyla kıyaslayarak duygusal tatminsizlik ya da yetersizlik hissi yaşayabiliyor. “O yapabiliyorsa, alabiliyorsa ben de yapabilirim.” düşüncesi, bireyleri istemeden de olsa alışveriş tuzağına çekiyor. Hangi nesil daha fakir? Yapılan araştırmalara göre, dünya genelinde yetişkinlerin sadece %36,5’i maddi olarak ebeveynlerinden daha iyi durumda olduklarını düşünüyor. %42,8’i ise ebeveynlerinden daha kötü durumda olduklarını ifade ediyor. Araştırmacılar, şu anda büyüyen neslin, ebeveynlerinden çok daha uzun süre fakir olacak ilk nesil olduğunu belirtiyor. Ebeveynlerinin başarılarını tekrar edemeyecekleri hissine kapılan gençler, dolayısıyla doom spending yapma eğiliminde bulunuyorlar.
Sendromun Etkileri
Doom spending’in etkileri, aşırı harcama ile birlikte gelen borçlanmaları da beraberinde getiriyor. Uzun vadede bu durum finansal kriz anlamına gelebilir. Plansız harcamalar, bireylerin uzun vadeli hedeflere ulaşmalarını zorlaştırabilir. Kısa vadede alışveriş yaparak kendimizi rahatlamış hissetsek de, bu rahatlama duygusu zamanla pişmanlık ve daha derin stres hisleriyle yer değiştirebilir.
Bu Durumu Nasıl Yönetebiliriz?
Doom spending ile başa çıkmak için öncelikle duygusal farkındalık geliştirmek önemlidir. Alışveriş yapma isteği hissettiğinizde, öncelikle duygusal durumunuzu değerlendirin ve bu hislerle başa çıkmak için alternatif yollar bulun. Bütçe planlaması yapmak ise en etkili yöntemlerden biridir. Gelirinize uygun bir bütçe oluşturarak buna sadık kalabilir ve gereksiz harcamaların önüne geçebilirsiniz. Aşırı harcamayı azaltmak için kredi kartı kullanımı da en aza indirilmelidir. Kredi kartıyla yapılan harcamalar, bazen ne harcadığımızı bilmemize engel olabilir. Araştırmalar, nakit ödeme yapmanın kredi kartı kullanmaktan daha az harcama yapma olasılığımızı artırdığını göstermektedir.
Bunun yanı sıra, çevrim içi alışveriş siteleriyle aranıza mesafe koymak da önemlidir. Bu sitelerin bildirimlerini ve e-posta bültenlerini kapatarak gereksiz alışveriş dürtülerinizi azaltabilirsiniz. Kredi kartı numaranızı web sitelerinden kaldırmak veya limit ayarlamaları yapmak da faydalı olabilir. Sonuç olarak, geleceğin belirsizliği karşısında anı yaşamak cazip gelse de, ayağımızı yorgana göre uzatmak hem duygusal hem de finansal sağlığımız açısından en doğru yol olacaktır.
Kaynaklar: CNet, Medium, Psychology Today, CNBC
Bunları da inceleyebilirsiniz:
Kaynak: Webtekno
