GPS Sisteminin Tarihçesi
GPS sistemleri, başlangıçta yalnızca askeri amaçlarla geliştirilmiş bir teknoloji olarak ortaya çıkmıştır. Ancak, bu sistem günümüzde nasıl oldu da hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi? Her şey, 1957 yılında Sovyetler Birliği’nin ilk yapay uydusu Sputnik 1‘in fırlatılmasıyla başladı. Bu olay, uzay araştırmalarında yeni bir dönemin kapılarını aralarken, aynı zamanda navigasyon teknolojisi için de önemli bir dönüm noktasıydı.
Sputnik‘in radyo sinyallerinin Dünya’dan izlenmesi, Amerikalı bilim insanlarının dikkatini çekti. Uydunun hareketi sırasında yayılan radyo sinyallerinin frekansı, Doppler etkisi nedeniyle değişiyordu. Eğer bir uyduya ait sinyallerin değişimi doğru şekilde analiz edilirse, o uydunun konumu belirlenebilirdi. Bu keşif, GPS’nin temel çalışma prensiplerinden birini oluşturdu.
İlk uydu tabanlı navigasyon sistemi, 1960 yılında geliştirildi. Sputnik’in ardından, ABD, uydu bazlı bir navigasyon sistemi oluşturma amacıyla çalışmalara hız verdi. O dönemde, denizaltılar ve savaş gemileri için hassas bir navigasyona olan ihtiyaç oldukça büyüktü. Bu bağlamda, ABD Donanması 1960 yılında “Transit” adını verdikleri ilk uydu navigasyon sistemini geliştirdi. Transit sistemi, yörüngede belirli sayıda uydu bulunduruyordu ve konum belirleme işlemi Doppler etkisiyle gerçekleştiriliyordu. Fakat bu sistemde kullanıcılar, sürekli sinyal alamıyordu; çünkü uydular, Dünya üzerinde dönerken yalnızca belirli zaman dilimlerinde kullanılabiliyordu.
İhtiyaçlar doğrultusunda daha gelişmiş bir sistem doğdu. Navigasyon sistemlerinin gelişiminde zaman, en önemli faktörlerden biri olarak öne çıkıyordu. Konum belirleme, uydulardan alınan sinyallerin ne kadar sürede ulaştığını hesaplamak üzerine inşa edilmişti. Bu nedenle, daha hassas saatlerin kullanılması, navigasyonun doğruluğunu artırıyordu. Bu amaçla, 1967 yılında ABD, “Timation” adını verdiği yeni bir sistem üzerinde çalışmaya başladı. Bu projede, uydulara atomik saatler entegre edilerek daha doğru zaman ölçümleri gerçekleştirildi. Timation projesi, GPS’nin günümüzdeki hassasiyetine ulaşmasında oldukça etkili oldu.
1973 yılında GPS doğdu. 1960’ların sonlarına gelindiğinde, ABD Hava Kuvvetleri de kendi bağımsız navigasyon sistemi olan “621B” projesi üzerinde çalışıyordu. Zamanla bu çalışmalar, donanmanın ve diğer askeri birimlerin projeleriyle birleştirildi. Böylece 1973 yılında ABD Savunma Bakanlığı, NAVSTAR GPS adını verdikleri yeni bir küresel navigasyon sistemi geliştirmeye karar verdi. Diğer projelere göre daha kapsamlı olan bu sistem, Dünya’nın her yerinde çalışacak şekilde tasarlandı. NAVSTAR GPS’nin ilk uydusu, 22 Şubat 1978 tarihinde fırlatıldı. 1985 yılına kadar toplam 11 deneysel uydu yörüngeye yerleştirildi. Ancak sistem, henüz tam anlamıyla kullanılabilir durumda değildi ve test aşamasındaydı.
GPS sistemi, 1990’lara kadar ağırlıklı olarak ABD ordusu tarafından kullanıldı. 1991 yılında Körfez Savaşı sırasında, ABD askerleri ilk kez GPS teknolojisini askeri operasyonlarda aktif olarak kullandı. GPS, çöllerde yön bulmayı kolaylaştırarak savaşın gidişatını büyük ölçüde etkiledi. 1993 yılında ise NAVSTAR GPS’nin 24 uyduluk tam takımyıldızı tamamlandı. Bu da, sistemin dünya genelinde kullanılabilir hâle gelmesi anlamına geliyordu. Böylece modern GPS sistemi faaliyete geçmiş oldu.
Günümüzde, GPS teknolojisi, akıllı telefonlardan otomobillere, uçaklardan tarım makinelerine kadar birçok alanda kullanılmakta. Bu teknoloji, uzun ve meşakkatli aşamalardan geçerek âdeta kolumuz, bacağımız haline geldi.
Kaynaklar: 1, 2, 3
Kaynak: Webtekno
