Nature’ın bildirdiğine göre, Birleşik Krallık’taki Oxford yakınlarındaki Joint European Torus (JET) füzyon reaktörü, atom füzyonundan bugüne kadarki en yüksek sürekli enerji seviyesini üretti. “Tokamak” reaktörü 21 Aralık 2021’de beş saniyelik bir füzyon darbesi sırasında 59 megajul enerji üreterek 1997’de başardığının iki katının üzerine çıktı.
Culham Füzyon Enerjisi Merkezi (CCFE) başkanı Ian Chapman, “Bu dönüm noktası niteliğindeki sonuçlar, bizi en büyük bilimsel ve mühendislik zorluklarından birinin üstesinden gelmeye büyük bir adım daha yaklaştırdı” dedi.
JET reaktörü, AB tarafından finanse edilen Avrupa Füzyon Programının (EUROfusion) üst seviye deney cihazı. Onu bir çeşit güç kaynağı olarak nitelendirmek mümkün. Güneş’in ısı yayma sürecine benzeyen sistemiyle dikkat çekiyor.
JET, temel olarak, 2025’te füzyon testine başlamak üzere Fransa’da inşa edilen çok daha büyük ITER reaktörünün gelecekteki deneylerine yön veriyor; bilim insanlarının modellemelerinin doğru olduğunu kanıtlamalarına yardımcı olmak için tasarlandı. JET ile ilişkili olmayan füzyon fizikçisi Josefine Proll Nature ile yaptığı görüşmede “JET gerçekten tahmin edileni başardı. Aynı modelleme şimdi ITER’in işe yarayacağını gösteriyor” dedi.
CCFE plazma bilimcisi Fernanda Rimini ise, deneyin reaktörü “mutlak maksimuma” ittiğini söyledi. JET, ITER’ye güç sağlayacak aynı yakıt karışımı olan döteryum (diğer adıyla ağır su) ve trityum karışımını kullandı. Araştırmacılar ayrıca trityum atığını azaltmak için Tokamak’ın iç duvarını değiştirdiler.
JET, 0,33’lük bir Q değerine ulaştı, bu da, harcanan enerjinin yaklaşık üçte birini ürettiği anlamına geliyor. ABD Enerji Bakanlığı’nın Ulusal Ateşleme Tesisi tarafından şimdiye kadar elde edilen en yüksek Q değeri 0,7, ancak bu rakama yalnızca saniyenin 4 milyarda biri kadar bir süre boyunca ulaşıldı.
ITER’in amacı, uzun 400 ila 600 saniyelik darbeler için 500 MW güç oluştururken 10 veya daha yüksek Q faktörü hedefine ulaşmak olarak tanımlanıyor. ITER, elektrik şeklinde net enerji üretmeyecek, ancak gelecekte üretebilecek makinelerin önünü açacak.
Ancak bu gerçekleşmeden önce, araştırmacıların birkaç zorlu problemi çözmesi gerekiyor. Prensip olarak, JET reaktörüne göre orantılı olarak çok daha büyük olacağından, ITER’nin egzoz bölgesinde oluşan ısının çözülmesi gerekiyor. Yine de bu deneyin başarısı, ekibin önümüzdeki birkaç yıl içinde analiz edilebilecek bol miktarda bilgi toplamasına izin verdi.
EUROfusion program yöneticisi Tony Donne, “Füzyonu beş saniye sürdürebilirsek, daha sonra operasyonlarımızı gelecekteki makinelerde büyüttüğümüzde bunu beş dakika ve beş saat de yapabiliriz” diyor…
Kaynak: Chip
