Otonom araçların sayısı ülkemizde yavaş yavaş artmaya başlarken, bu alanda Türkiye’den yapılacak hamleler hakkında meraklar artıyordu. Bugün, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından otonom araçlara ilişkin önemli bir düzenleme Resmî Gazete’de yayımlandı. Bu düzenlemenin ismi ise “Tam Otonom Araçların Otonom Sürüş Sistemine İlişkin Motorlu Araçların Tip Onayı Hakkında Yönetmelik” olarak belirlendi.
Yönetmelik, otonom araçların yasal altyapısını oluşturmayı amaçlıyor ve Avrupa Birliği düzenlemelerini temel alıyor. Bu kapsamda, otonom araçların gereksinimleri, test prosedürleri ve onay süreçleri detaylı bir şekilde ele alınıyor. M ve N kategorisindeki motorlu araçlar, bu yönetmeliğin kapsamına alınarak, Türkiye’ye gelen bu araçların belirlenen kriterlere uygunluklarını kanıtlamak amacıyla tip onayı almaları gerekecek.
Yönetmelikte Neler Bulunuyor?
Daha önce Türkiye’de otonom araçlarla ilgili herhangi bir yasal düzenleme mevcut değildi. Bugün yayımlanan yönetmelik, bu durumu değiştirerek ülkemizde sunulacak otonom araçlar için özel gereklilikler belirlemiştir. Yönetmelikte, üç ana kategori üzerinde durulmaktadır:
- İnsan ve Mal Taşımacılığı İçin Tasarlanmış Otonom Araçlar: Bu araçlar, hem insan hem de yük taşımak üzere imal edilmiştir.
- Sabit Güzergahlar İçin Tasarlanmış Araçlar: Önceden belirlenmiş bir güzergah üzerinde yolcu veya mal taşımacılığı yapacak tam otonom araçlardır.
- Otonom Park Sistemi: Belirli otoparklarda otonom park etme yeteneğine sahip araçlardır.
Yönetmelik ile üreticilerin, onay almak için belirlenen kriterleri sağlamaları ve başvuru yapmaları gerekecek. Eğer başvurular, AB standartlarına uygun testler sonucunda olumlu sonuçlanırsa, onay alabileceklerdir.
Otonom Araçlar Hakkında Yönetmeliğin Tam İçeriği
Amaç ve Kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; M ve N kategorisindeki motorlu araçların otonom sürüş sistemi (ADS) ile donatılmasına ve bu sistemlere ilişkin tip onayı için özel test prosedürleri ve teknik gerekliliklere ait usul ve esasları belirlemektir. (2) Bu Yönetmelik, aşağıdaki kullanım durumlarındaki M ve N kategorisi tam otonom araçların otonom sürüş sistemlerine ilişkin tip onayını kapsar:
- a) Çift modlu araçlar da dahil olmak üzere belirlenmiş alanda insan veya mal taşımacılığı için tasarlanmış ve imal edilmiş tam otonom araçlar.
- b) Sabit güzergahlı: Çift modlu araçlar da dahil olmak üzere sabit bir yolculuk/sefer çıkış ve varış noktalarına sahip önceden belirlenmiş bir güzergahta yolcu veya mal taşımacılığı için tasarlanmış ve imal edilmiş tam otonom araçlar.
- c) Otonom park sistemi: Belirli otopark tesislerinde araç park etme uygulamaları için tam otonom sürüş moduna sahip çift modlu araçlar.
(3) İmalatçı, bu Yönetmeliğin şartlarını sağlaması kaydıyla, 19/4/2020 tarihli ve 31104 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlar ve Römorkları ile Bunların Aksam, Sistem ve Ayrı Teknik Ünitelerinin Tip Onayı ve Piyasa Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik (AB/2018/858)’in 1 inci maddesinin altıncı fıkrasında tanımlanan araçların otonom sürüş sistemleri için bu Yönetmelik kapsamında münferit veya tip onayına başvurabilir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 29 uncu maddesi, 5/3/2020 tarihli ve 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanununun 4 üncü maddesi ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 388 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Motorlu Araçlar ve Römorkları ile Bunların Aksam, Sistem ve Ayrı Teknik Ünitelerinin Tip Onayı ve Piyasa Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik (AB/2018/858) ve 14/5/2020 tarihli ve 31127 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlar ve Römorkları ile Bunlar İçin Tasarlanan Aksam, Sistem ve Ayrı Teknik Ünitelerin Genel Güvenliği ve Korunmasız Karayolu Kullanıcılarının ve Yolcuların Korunması ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (AB/2019/2144)’nde yer alan tanımlara ilave olarak, bu Yönetmelikte geçen bazı tanımlar şunlardır:
- AB: Avrupa Birliği
- Acil durum çalışma: İnsan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri ve mal hasarını önlemek için anında müdahaleyi gerektiren bir olay sonucu tetiklenen ADS çalışması.
- ADS açısından araç tipi: Temel özellikler açısından farklılık göstermeyen tam otonom araçları ifade eder.
- Risk azaltma manevrası (MRM): Aracı güvenli koşullarda durdurarak trafikteki riskleri azaltmayı amaçlayan bir manevra.
Yönetmelik Hükümleri
MADDE 4 – (1) Tam otonom aracın otonom sürüş sisteminin tip onayı başvurusu, Motorlu Araçlar ve Römorkları ile Bunların Aksam, Sistem ve Ayrı Teknik Ünitelerinin Tip Onayı ve Piyasa Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmeliğin ilgili maddeleri çerçevesinde yapılacaktır.
Avrupa Birliği Mevzuatına Uyum
MADDE 5 – (1) Bu Yönetmelik, tam otonom araçların otonom sürüş sistemine ilişkin idari ve teknik şartları belirleyen Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanmıştır.
Yürürlük
MADDE 6 – (1) Bu Yönetmelik, yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 7 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür.
Kaynak: Webtekno
