Yapay zekâ denince aklımıza gelen görüntü çoğunlukla filmlerdeki robotlar olsa da gerçeklik daha ilgi çekici ve pratik bir hal alıyor. Yapay zekâ bugün uzay araştırmalarında kara kalem rolü üstlenmiş durumda: Mars misyonlarından astrofiziksel verilerin işlenmesine kadar pek çok alanda belirleyici bir güç olarak karşımıza çıkıyor.
Gezegen keşfi ve otonom sürüş tarafında Perseverance veya Curiosity gibi gezgin robotlar, Dünya ile iletişimin uzun süreler alması nedeniyle kendi güvenli rotalarını çizmek zorunda. Kameralarla elde edilen çevre verilerini üç boyutlu haritalandıran yapay zekâ, tehlikeli kayalardan ve yumuşak zeminden kaçınarak görev için yol haritası oluşturuyor. Ayrıca bilim insanlarına ilginç kaya oluşumlarını ve mineral yataklarını fark etme konusunda yardımcı olarak, potansiyel fosil izleri veya su izleri için uyarılar yapabiliyor.
Devasa veri analizi alanında ise uzay teleskopları ve uydu ağları günlük olarak terabaytlarca veri üretiyor. İnsan gözüyle tek tek taramak neredeyse imkânsız olan bu veriler, yapay zekâ algoritmaları sayesinde saniyeler içinde taranıp anormallikler ve kalıplar tespit ediliyor. Örneğin, bir yıldızın önünden geçen gezegenin yol açtığı minik parlaklık düşüşleri fark edilerek yeni ötegezegenler keşfediliyor.
Uzay araçlarının sağlık kontrolü hayati bir konudur; arıza durumunda uzay görevi durdurulabilir. Bu yüzden insansız izleme kritik öneme sahiptir. Yapay zekâ, sensörlerden gelen binlerce veriyi sürekli izleyerek motor sıcaklığındaki artışlar, paneldeki anormallikler veya güç tüketimindeki sapmalar gibi belirtileri erkenden yakalar ve sorunu günlükler öncesinden tahmin eder. Böylece mühendisler müdahaleyi planlar ve görev akışını değiştirebilir.
Astronotlara akıllı asistanlık Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yoğun iş temposunu kolaylaştıran yardımcılar, astronotlara adım adım talimatları sesli okuyabilir ve sistemlerle ilgili sorulara anında yanıt verebilir.
Uzay çöpleri Yörüngedeki milyonlarca uydu parçacığı ve enkaz, mevcut ve gelecekteki görevler için ciddi tehdit oluşturur. Yapay zekâ, çöplerin yörüngelerini yüksek doğrulukla izleyerek olası çarpışmaları önceden haber verir ve gelecekte bu çöpleri toplamak üzere tasarlanacak otonom çöpçü uyduları için de yönlendirme yapar.
Yapay zekâ uzayda tamamen kendi başına mı karar veriyor? Genellikle hayır. İnsanlarca belirlenen hedefler ve sınırlar içinde otonom kararlar alınır; ancak kritik anlarda anlık tepki gerektiren durumlarda bilgisayarlar bağımsız hareket edebilir.
NASA, yapay zekâyı en çok hangi alanda kullanıyor? Gezegen keşif araçlarının otonom navigasyonu ile uzay teleskoplarından gelen devasa verilerin analizi günümüzde yapay zekânın en yoğun kullanıldığı alanlardır.
Yapay zekâ sayesinde yeni gezegenler bulundu mu? Evet. Özellikle Kepler ve TESS gibi teleskoplardan elde edilen verilerin işlenmesiyle, insanların gözünden kaçabilen yüzlerce potansiyel ötegezegen tespit edilmiştir.
Yapay zekânın gelecekte uzay araştırmalarındaki rolü ne olacak? Gelecekte yapay zekânın rolünün daha da artması bekleniyor. Tamamen otonom bilim laboratuvarları, yıldızlararası yolculuk planları ve diğer gezegenlerde üs kuracak robot kolonilerinin yönetimi gibi hedefler bu teknolojinin kapsamını genişletecek.
Kaynak: Webtekno
