Yeni Renkler Keşfetmek: Mümkün Mü?
Bir sabah uyandığınızda, gökyüzünde ya da doğada, bildiğimiz renklerin dışında bir renk göremezsiniz. En azından şimdilik! Peki, insan gözü neden yeni bir temel renk keşfedemiyor? Renkli ama kafa karıştırıcı bir soruyla karşınızdayız. Biyolojimiz, renk algımızın sınırlarını belirliyor.
Gözlerimiz, ışığın farklı dalga boylarını algılayan koni hücreleri sayesinde renkleri görüyor. Bu hücreler, temel olarak üç ana renge odaklanıyor: kırmızı, mavi ve yeşil. Bu üç temel renk, ışığın çeşitli kombinasyonlarıyla bir araya gelerek gördüğümüz zengin renk yelpazesini oluşturuyor. Ancak burada önemli bir noktaya değinmek gerekiyor. Bu üç temel rengin ötesinde yeni bir renk keşfetmek, biyolojik donanımımızın yeniden programlanmasını gerektiriyor. Neden mi? Çünkü gözümüzde bu üç renkten bağımsız bir dördüncü koni hücresi yok.
Yani, hayal gücünüzü ne kadar zorlasanız da, bu sınırları aşmanız mümkün değil. Konu, aslında keşfetmenin ötesine geçiyor; biyolojik sınırlarda gizli.
Bildiğimiz üzere, renk dediğimiz şey aslında ışığın dalga boyuna dayanıyor. Görünür ışık spektrumu, yaklaşık 380 nm (mor) ile 750 nm (kırmızı) arasındaki dalga boylarını kapsıyor. Bunun dışındaki ultraviyole veya kızılötesi gibi dalga boylarını gözlerimiz algılayamıyor. Yeni bir renk “keşfetmek” için, bu spektrumun ötesine geçmemiz gerekiyor. Diyelim ki bu sınırları aştık; gözümüz, dalga boylarını algılayamayacak. Yani, hem fiziksel hem de biyolojik bir bariyerle karşı karşıyayız.
Ama neden bazı hayvanlar daha fazlasını görebiliyor? Bizim göz yapımız böyleyken, tüm canlıların da benzer bir yapıya sahip olacağı anlamına gelmiyor. Bunun en çarpıcı örneklerinden biri, mantıs karidesleri. Bu ilginç yaratıklar, 12 farklı koni hücresine sahipler ve binden fazla rengi görebildikleri gibi, ultraviyole ışığını ve polarize ışığı da kolaylıkla algılayabiliyorlar. Eğer insan gözü de benzer bir yapıya sahip olsaydı, muhtemelen hayal gücümüzün ötesinde renkleri “keşfetmiş” olurduk.
Yeni bir renk keşfetmek mümkün mü? Şu anda bilimsel olarak bu durum mümkün olmasa da, gelecekte böyle bir şeyin olabileceğini söylemek yanlış olmaz. Yani, genetik mühendislik sayesinde belki de bu değişebilir. İnsan gözüne 4. bir koni hücresi eklemek ya da teknoloji ile görünür spektrumu genişletmek yoluyla yeni renkler keşfedebiliriz. UV ışığını görme yeteneği kazandırabilecek farklı teknolojiler üzerinde çalışmalar devam ediyor.
Bilim insanları, insan kök hücrelerini organoidler adı verilen mini retinalara dönüştürüyor ve bunları insanlara nakletme aşamasındalar. Eğer koni hücreleri, UV ışığını algılayacak şekilde yeniden programlanabilirse, bu hücrelerin nakli de mümkün hale gelebilir. Aslında bu araştırmanın temel amacı, hücrelerini kaybeden bireylere görme yetisini geri kazandırmak ve retina bozuklukları olanlara yardımcı olmaktır; ancak gen aktarımı ve organoid teknolojisinin bu boyutunu düşünmek de oldukça heyecan verici. Yine de, “yeni renk,” biyolojimiz değişmedikçe, şu an için hayal olarak kalıyor.
Kaynaklar: Forbes, Gizmodo
Bunları da inceleyebilirsiniz:
