Çin’in Yutu-2 görevi, Ay’ın uzak tarafında bir başka büyüleyici keşif daha yaptı. Gezicinin panoramik kamerası, kuru, gri tozun ortasında parıldayan iki küçük, bozulmamış yarı saydam cam küresi buldu.
Bu tür küreler, mantosunun bileşimi ve çarpma olayları da dahil olmak üzere Ay’ın tarihi hakkında bilgi edinmemizi sağlayabilir. Yutu-2, bileşim verileri elde edemedi, ancak bu doğal ay küreleri gelecekte önemli araştırma hedefleri olabilir.
Aslında cam, Ay’da pek nadir değil. Ama cam, silikat malzeme yüksek sıcaklığa maruz kaldığında oluşur ve bu bileşenlerin her ikisi de Ay’da kolayca bulunur.
Ay geçmişinde, volkanik cam oluşumuna yol açan geniş bir volkanizma bulunuyordu ve meteorlar gibi daha küçük nesnelerden gelen etkiler de yoğun ısı oluşturarak cam oluşumuna neden olabiliyor. Sun Yat-sen Üniversitesi’nden gezegensel jeolog Zhiyong Xiao ve Çin Bilimler Akademisi tarafından yönetilen bir bilim insanları ekibine göre, Yutu-2 tarafından gözlemlenen küreciklerin arkasında bu ikinci sebep var gibi görünüyor.
Yine de kesin olarak söylemek zor, çünkü bugüne kadar Ay’da bulunan camların çoğu Yutu-2 tarafından keşfedilen kürelerden farklı görünüyor. Ay’da çok sayıda kürecik var, ancak genellikle bir milimetreden daha küçük boyutlarda bulunuyor.
Yutu-2’nin küreleri, 15 ila 25 milimetre çapıyla çok daha büyük boyutlarda. Ancak sadece bu boyut benzersiz olmalarına sebep değil; Apollo 16 görevi sırasında Ay’ın yakın tarafından 40 milimetre çapında cam küreler bulunmuştu. Bunlar yakındaki bir kratere kadar izlendi ve bunların da çarpma küreleri olduğu düşünülüyor.
Dünya’da da bir çarpma sırasında oluşan muazzam ısı ve eriyerek havaya püsküren kabuk yüzünden pek çok küçük cam kürecikleri oluşabiliyor. Erimiş malzeme sertleşir ve minik cam boncuklar halinde geri düşer.
Ancak iki keşif arasında farklılıklar var. Xiao ve meslektaşlarının açıkladığı gibi, uzak taraftaki küreler yarı saydam veya saydam görünüyor ve camsı bir parlaklığa sahip. Yarı saydam görünen iki küreye ek olarak, benzer parlaklığa sahip dört küre daha buldular, ancak yarı saydamlıkları doğrulanamadı.
Bu kürecikler, yeni çarpma kraterlerinin yakınında bulundu, bu da, zaten mevcut olmalarına, yüzeyin altına gömülü olmalarına ve yalnızca çarpmalar sonucu kazılmış olmalarına rağmen, ay göktaşı çarpmaları sırasında oluştuklarını düşündürebilir.
Ancak ekip, en olası açıklamanın, anortozit adı verilen ve çarpma anında tekrar eriyen ve yeniden yarı saydam yuvarlak kürelere dönüşen volkanik camdan oluştuğuna inanıyor. Araştırmacılar makalelerinde, “Toplu olarak, cam küreciklerin kendine özgü morfolojisi, geometrisi ve yerel bağlamı, anortositik çarpma camları olmakla tutarlıdır” diye yazıyor.
Bu, nesneleri, tektit adı verilen, Dünya malzemesi eridiğinde oluşan, havaya püskürttüğü ve sertleşip geri düştüğünde bir top haline gelen çakıl boyutundaki camsı kürelerin, daha büyük bir versiyonu gibi oluşumların Ay’daki eşdeğeri haline getirebilir.
Kompozisyonlarını incelemeden kesin olarak bilemeyiz, ancak bunlar Ay tektitleriyse, Ay yüzeyinde oldukça yaygın olabilirler. Ekip, bunun gelecekteki araştırmalar için bazı cesaret verici olanaklar sunduğunu söylüyor…
Kaynak: Chip
