Geçen haftadan bu yana AMD’nin yeni kuşak Ryzen 7000 ve Ryzen 7000X3D işlemcilerinde yanmasıyla ilgili birkaç hadise yaşandı. Öncelikle tekrardan belirtelim, yaşanılan meselelerin sayısı çok yüksek değil lakin sorunun kendisi önemli. O denli ki, sorunun yaşandığı sistemlerde hem AM5 soketli anakart hem de işlemci büsbütün kullanılamaz hale geliyordu. Husus hakkında resmi kaynaklardan açıklama ise geldi.
Sorunun hem AM5 anakarta hem de CPU’ya ziyan veren çipe çok voltaj verilmesinden kaynaklandığı bildirildi. Sorunun, üreticiler tarafından sağlanan BIOS’larda sürat aşırtma süreçlerinde yükseltilen voltaj ayarlarından kaynaklandığı saptandı. MSI ve Asus üzere birkaç anakart satıcısı bu duruma erken reaksiyon vererek voltajları kısıtlamak için mevcut AM5 anakartları için yeni BIOS’ları yayınladı.
AMD’den resmi açıklama
AMD tarafından Anandtech’e yapılan resmi açıklamalarda şu sözlere yer verildi: “Hız aşırtma sırasında çok voltajın anakart soketine ve pin pedlerine ziyan vermiş olabileceğini tez eden hudutlu sayıda çevrimiçi raporun farkındayız. Bu durumu faal olarak araştırıyoruz. Anakart BIOS ayarları aracılığıyla Ryzen 7000X3D CPU’lara uygulanan voltajların eser özellikleri dahilinde olmasını sağlamak için ODM ortaklarımızla birlikte çalışıyoruz. CPU’su bu meseleden etkilenmiş olabilecek herkes AMD müşteri takviyesiyle irtibata geçmelidir.” Öte yandan sıkıntılar yalnızca AMD Ryzen 7000X3D 3D V-Cache CPU’larla hudutlu değil, son birkaç gündür gördüğümüz üzere standart Ryzen 7000 CPU’lar da bu problemden etkileniyor. Manuel sürat aşırtma ile yükseltilen voltajlar hem işlemciye hem de anakarta kalıcı olarak ziyan verebiliyor.
AMD, kullanıcılardan müşteri takviyesine ulaşmalarını istemiş olsa da, AMD ve anakart üreticilerinin belirttiğine nazaran, sorun resmi garanti kapsamında olmayan manuel voltaj ve sürat aşırtmadan kaynaklandığından, rastgele bir eser değişiminin sunulup sunulmayacağı kesin değil. Benim gördüğüm kadarıyla sorunu yaşayanların değişim talepleri olumlu sonuçlanmış durumda.
Anakart üreticilerinden resmi açıklama
Yanma sıkıntısının en fazla yaşandığı anakartların başında gelen Asus, halihazırda AM5 anakartları için yayınlanmış olan tüm eski BIOS sürümlerini kaldırdı/kaldırıyor. Eser sayfalarında sadece şimdiki BIOS’lar mevcut olacak. Benzeri formda MSI, ASRock, Biostar ve diğerleri de şimdiki BIOS’ları yayınlıyor. Firmalardan yapılan açıklamaların ortak noktaları tıpkı şeyi söylüyor: Aşırı voltajlar Ryzen 7000X3D işlemcileri anında öldürüyor. Bilindiği üzere Ryzen 7000X3D işlemcilerde sürat aşırtma uygulanamıyor fakat PBO2 ve EXPO bellek yoluyla performans ayarına ve DRAM sürat aşırtmalarına müsaade veriliyor. Lakin hem AMD hem de üreticilerin yaptıkları incelemeler sonucunda ortaya çıkıyor ki EXPO aktifleştirilir etkinleştirilmez CPU SOC ve CPU VDDIO/MC voltajları 1.36-1.4v’a hatta bezen 1.5V’a kadar yükselebiliyor. Bunlar bilhassa Ryzen 7000X3D işlemcilerinin dayanabileceğinden çok yüksek bedeller.
Asus ve MSI (muhtemelen başkaları de) yeni BIOS sürümlerinde voltajları 1.3V ile sınırlamaya başladılar. Dolayısıyla şayet Ryzen 7000X3D yahut Ryzen 7000 işlemciler kullanıyorsanız yeni BIOS sürümlerine geçmenizi öneririz. Şayet halihazırda bellek yahut CPU sürat aşırtma uygulamışsanız bunları geri almanızı ve BIOS’unuzu güncellemenizi tavsiye ederiz. Öte yandan, başlarda soru işareti kalmaması açısından bir defa daha belirtmek isterim: Yaşanılan sorun az sayıda kullanıcıyı etkilemekte. Sürat aşırtma yapmayan kullanıcılar için mevcut BIOS’lar dahil rastgele bir risk kelam konusu değil.
